ทำอย่างไรถึงจะปั่นจักรยานให้เก่ง? น้าเจอคำถามประโยคนี้ทีไร ปวดหัวตึ้บ เพื่อนๆรู้มั้ย ว่าคำถามนี้มันครอบจักรวาลทีเดียว ส่วนตัวน้าใช้เวลามาค่อนชีวิตกับการศึกษา ค้นคว้าและทดลอง ตราบจนเท่าทุกวันนี้ก็ยังไม่หยุด ไม่มีกฏเกณฑ์ที่ตายตัวมากนัก วิทยาศาสตร์การกีฬาที่ก้าวหน้ายิ่งๆขึ้นไป มีการทดสอบทดลองที่ใหม่กว่าเสมอๆ มาหักล้างของเก่าอยู่ตลอดเวลา 

การที่จะตอบคำถามนี้ได้ คงไม่สามารถใช้เวลาอันรวดเร็วที่จะตอบได้แน่ บางครั้งก็เป็นการยากที่จะใช้เวลาอันสั้นอธิบายให้ใครสักคนหนึ่งเข้าใจได้ในทันที เพราะการฝึกซ้อมจักรยานที่คนทั่วๆไปดูเหมือนง่าย แต่ที่แท้จริงมันมีอะไรอีกมากมายซุกซ่อนแอบแฝงอยู่และเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อนที่จะทำความเข้าใจในศาสตร์นี้อย่างถ่องแท้ 

แต่มาดูกันครับ น้าจะรวบรวมปัจจัยและวิธีการต่างๆเท่าที่นึกได้มาเขียนลงในบทความนี้ เพื่อเป็นประโยชน์ของเพื่อนนักปั่นทุกๆคนทั้งมือใหม่และขาเก่า

1. ใครอยากเป็นนักปั่นที่เก่งกาจและสามารถ มีความจำเป็นที่จะต้องตั้งเป้าหมายไว้ 

ในการกีฬา การตั้งเป้าหมาย เป็นเครื่องมือที่สำคัญอย่างหนึ่งใน ที่จะช่วยให้นักกีฬาประสบความสำเร็จได้ เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องการพัฒนาทักษะกีฬา การเพิ่มความสามารถในการฝึกซ้อมและการแข่งขัน
นักกีฬาส่วนใหญ่ ถ้าถูกถามว่า เป้าหมายในการแข่งขันคืออะไร เรามักจะได้คำตอบว่า "การทำให้ดีที่สุด" "การพยายามอย่างเต็มที่" "การเล่นให้ดีที่สุด" เป้าหมายเหล่านี้ เป็นเป้าหมายที่เรียกได้ว่า เป็นเป้าหมายยอดนิยม แต่ทว่า ไม่ใช่เป้าหมายที่ดีอย่างแน่นอน

การที่มีการตั้งเป้าหมายที่ดีและถูกต้องนั้น จะช่วยให้นักปั่นจักรยานมีขั้นตอนวิธีการในการประสบความสำเร็จอย่างละเอียด เป็นแบบแผน มีการตรวจสอบได้อย่างแน่ชัด ซึ่งแตกต่างกับเป้าหมายทั่วไปอย่างมาก และจากจุดนี้เอง ทำให้เกิดความได้เปรียบแก่นักกีฬาหรือบุคคลทั่วไป ที่รู้วิธีการตั้งเป้าหมายที่ดี

ชนิดของเป้าหมาย

• เป้าหมายสู่ผล เป้าหมายชนิดนี้เป็นเป้าหมายที่มุ่งเน้นไปยังผลงาน ผลสุดท้ายของการแข่งขัน เช่น การคว้าแชมป์ในรายการต่างๆ การแข่งขันชนะในแมตต์การแข่งขันฟุตบอล เป็นต้น เป้าหมายสู่ผล เป็นเป้าหมายที่นักกีฬานิยมตั้งกันเป็นอย่างมาก แต่ทว่าถ้าเรามีแต่การตั้งเป้าหมายสู่ผลเพียงอย่างเดียว และไม่ได้มีเป้าหมายด้านอื่นร่วมด้วย อาจจะส่งผลเสียต่อการแสดงความสามารถของนักกีฬาในการแข่งขันได้
• เป้าหมายกระบวนการ  เป้าหมายชนิดนี้เป็นเป้าหมายเกี่ยวกับกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับ การแสดงความสามารถ อย่างเช่น นักปั่นจักรยานมีความต้องการที่จะฝึก sprint ได้ดียิ่งขึ้น ก็วางแผนที่จะหากระบวนการฝึกอย่างไรเพิ่มเพื่อให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
• เป้าหมายความสามารถ  เป้าหมายชนิดนี้เป็นเป้าหมายที่เกี่ยวข้องกับการแสดงความสามารถของนักปั่น โดยจะมุ่งเน้นไปที่การทำความสามารถของตนให้ดีกว่าเดิม ดังเช่น เคยปั่นระยะทาง 40 กม. ในเวลา 1.03 ชม. นักปั่นอาจจะตั้งเป้าหมายที่จะลดเวลาให้น้อยลงในการปั่นระยะทางเท่าเดิมนี้ เช่น ตั้งเป้าว่า จะต้องทำเวลาให้ต่ำกว่า 1 ชม. ให้ได้ในระยะทาง 40 กม. นี้ 

ชนิดของเป้าหมายทั้งสามชนิดมีความสำคัญที่ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน ดังนั้นในการตั้งเป้าหมายที่ดีเราจึงควรที่จะตั้ง เป้าหมายสู่ผล เป้าหมายกระบวนการ และเป้าหมายความสามารถ ทั้งสามอันร่วมกัน และนอกจากนี้ในการตั้งเป้าหมาย ควรจะมีทั้งเป้าหมายระยะสั้น และเป้าหมายระยะยาว เพื่อให้เกิดผลที่ดีที่สุดต่อการพัฒนาความสามารถและการประสบความสำเร็จต่อการปั่นจักรยานของเราต่อไป

2. นักปั่นจะต้องรู้จักเสริมสร้างสมรรถภาพพื้นฐานทางกายให้พร้อมทุกด้าน

• ด้านความทนทาน (endurance) คือความสมารถที่จะทำอะไรก็ตามได้นานๆโดยไม่รู้จักเหนื่อย เมื่อยล้า ถ้าในกีฬาจักรยานก็เรียกว่าความอึดนั่นเองครับ
• ด้านความแข็งแรง(strength) การฝึกสร้างความแข็งแรงก็คือ การฝึกเพื่อให้เราสามารถออกแรงกดบันไดให้ได้แรงขึ้นหรือปั่นได้เกียร์หนักขึ้น เมื่อความแข็งแรงมาพร้อมกับความทนทาน เราจะปั่นได้ไกลขึ้นและเร็วขึ้น การฝึกส่วนนี้ในช่วงแรก เราจะฝึกโดยการเล่นเวท เทรนนิ่ง แล้วค่อยเปลี่ยนไปฝึกบนจักรยานจริงในช่วงหลัง
• ด้านประสิทธิภาพ ( efficiency) หมายความว่าเป็นการ ปั่นอย่างมีประสิทธิภาพที่สุด ใช้แรงน้อยแต่ได้งานหรือความเร็วมากกว่าคนอื่น เทคนิคการปั่นลูกบันได การเข้าโค้ง การขี่ขึ้นเขา ลงเขา การปั่นเป็นกลุ่ม การsprint ท่านั่งในการปั่น อื่นๆ การฝึกส่วนนี้ส่วนมากจะเป็นการฝึกปั่นเกียร์เบารอบขาสูงๆ การฝึกปั่นขาเดียว การฝึกเข้าโค้งและออกจากโค้งทั้งทางราบและบนเขา ที่กล่าวมาทั้งหมดนี้จะไม่สามารถเกิดขึ้นได้เลยถ้าไม่ได้รับการฝึกฝน ฝึกๆๆและก็ฝึก จนทำให้ได้เป็นปกติครับ

3. เรียนรู้ศาสตร์และทักษะต่างๆของการปั่นจักรยาน

โดยอาจค้นคว้าจากตำรา สอบถามจากผู้รู้ หรือเข้ารับการฝึกสอน ฝึกอบรม จากที่ต่างๆที่เปิดสอน ซึ้งมีความจำเป็นที่จะต้องเรียนรู้ตั้งแต่ขั้นพื้นฐาน ขั้นกลาง จนถึงขั้นสูง เป็นขั้นตอนไปอย่างถูกวิธีจึงจะเกิดการพัฒนาได้อย่างต่อเนื่อง

4. มีความมุ่งมั่น มีจิตใจที่เข้มแข็ง และแรงจูงใจที่สูง

เมื่อเริ่มปั่นจักรยานใหม่ๆ แรงจูงใจมักเกิดจากผลงาน ความสนุก ความเพลิดเพลิน หรือการเป็นที่ยอมรับของเพื่อน แต่ถ้าปั่นได้ดี มีฝีมือมากขึ้น กลายเป็นนักกีฬา แรงจูงใจที่เกิดจากผลการแข่งขันที่ตามมา เช่น การได้รับชัยชนะ ความสำเร็จจากการแข่งขัน และรางวัล สิ่งเหล่านี้จะเป็นแรงเสริมทางบวก ทำให้มีความพยายามฝึกซ้อมมากขึ้น แม้ว่าจะเหน็ดเหนื่อย แต่เพื่อให้ได้ชัยชนะนักกีฬาจะอดทน ยอมรับความลำบาก เหน็ดเหนื่อย อ่อนเพลีย หรือแม้แต่ความเบื่อหน่ายที่อาจเกิดขึ้นได้เป็นครั้งคราวเวลาซ้อมหนักๆ ทำให้พัฒนาฝีมือขึ้นเรื่อยๆจนเป็นนักกีฬาที่เก่ง และเป็นแชมเปี้ยนได้

สำหรับคนที่ปั่นจักรยานเพื่อความสนุก ไม่ได้มุ่งหวังไปแข่งขันเป็นอาชีพ แรงจูงใจที่สำคัญในการฝึกซ้อม คือการได้ประสบการณ์ที่ดีจากปั่น เช่น การได้รู้จักคนอื่น ความสนุกจากเกม การรู้แพ้รู้ชนะ ชื่นชมคนอื่นได้ ความมีน้ำใจนักกีฬาทำให้เกิดความสุขได้ การปั่นจักรยานส่วนมากเป็นการออกกำลังกายที่ไม่ได้เน้นเรื่องแพ้ชนะ แบบนี้ทำให้กีฬาเป็นกิจกรรมที่สร้างความสุขในชีวิตนะครับ

5. ความขยันหมั่นเพียรในการฝึกซ้อม

ขยัน คือ ความตั้งใจเพียรพยายามในการฝึกซ้อมอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ อดทน ไม่ท้อถอยเมื่อพบอุปสรรค ความขยันต้องควบคู่กับการใช้ปัญญาแก้ปัญหาจนเกิดผลสำเร็จตามความมุ่งหมาย นักปั่นที่มีความขยัน คือ ต้องตั้งใจทำอย่างจริงจังต่อ เป็นนักสู้ มีความพยายาม ไม่ท้อถอย กล้าเผชิญอุปสรรค รักการปั่นเป็นชีวิตจิตใจและตั้งใจทำอย่างจริงจัง 

นักปั่นที่ดีอาจจะต้องฝึกซ้อมอย่างสม่ำเสมอทั้งหนักมาก หนักน้อย ปานกลางและเบา ไม่ว่าจะฝึกคนเดียว ฝึกกับกลุ่มและอาจเข้าสู่การแข่งขันบ้างเป็นบางโอกาส เพื่อเป็นการพิสูจน์ตัวเองหลังจากการที่ฝึกซ้อมอย่างหนักมา และเป็นการพัฒนาตัวเองไดัอีกทางหนึ่ง ซึ่งจะได้ทักษะที่เพิ่มพูนและแท็กติกที่มากขึ้นด้วย

* กีฬาจักรยานเป็นกีฬาของคนขยันเท่านั้นนะครับ คนขี้เกียจ เกียจคร้านไม่มีวันประสบความสำเร็จใดๆได้ ควรจะถอยห่างออกไป และปรับโหมดเป็นนักปั่นสายแฟชั่นและปั่นแบบพรุ๊งฟริ๊งแทน

6.ใช้หลักวิทยาศาสตร์การกีฬาเข้าช่วยในการฝึกซ้อม 

เช่น สรีระวิทยาการออกกำลังกาย,จิตวิทยาการกีฬา,โภชนาศาสตร์ทางการกีฬา,เวชศาสตร์การกีฬา พยายามแสวงหาความรู้จากเรื่องต่างๆเหล่านี้ให้มากที่สุดถ้ามีโอกาสนั่นคือผลพวงที่จะทำให้เพื่อนปั่นจักรยานได้ดีขึ้น

7. สถานะภาพทางเศรษฐกิจ

กีฬาจักรยานบ้านเราหาผู้เข้ามาสนับสนุนยากมาก ดังนั้นนักปั่นส่วนมากต้องใช้ทุนทรัพย์ส่วนตัวในการจัดหาจักรยานในการฝึกซ้อม ซึ่งอุปกรณ์จักรยานเป็นที่รู้กันอยู่ว่า ราคาแพงมาก คนที่ไม่มีงบในส่วนนี้หมดโอกาสที่จะได้เลือกเล่นกีฬาจักรยานนี้ โดยเฉพาะเด็กๆส่วนใหญ่มักจะโดนตัดโอกาสไปตั้งแต่ยังไม่ทันคิดด้วยซ้ำ

8. รู้แพ้ รู้ชนะ รู้อภัย เป็นหัวใจของการฝึกซ้อม

* อ่านบทความของน้าจบแล้ว ลองหวนกลับมาพิจารณาตัวเองกันครับ ว่าเพื่อนๆยังขาดปัจจัยข้อไหนกันบ้าง ก็พยายามเสริม ข้อนั้นกันเข้าไป ....รึว่าจะขาดกันเสียทุกข้อ 

เครดิต พิชิตชน สุนทรวร เป้ มหาชัย กลุ่ม 100 rpm Classroom by เป้ มหาชัย